Transformatie

Evolutie van Kennis en Zijn

Existentiële Kaart

Alles begint met helderheid, vooral wanneer het leven je een uitdagende existentiële kaart toewerpt, een kaart die vroeg of laat geen mens kan ontlopen. Dergelijke existentiële zetten raken aan de kern van ons bestaan als mens en hebben vaak een diepgaande impact op de verdere keuzes die we maken. Echter, de manier waarop we deze keuzes maken, speelt een cruciale rol in de wijze waarop we ons leven en onze relatie met de wereld om ons heen vormgeven

Persoonlijke Transformatie

Existentiële dilemma’s verschijnen vaak in een nieuwe vorm, maar verwijzen veelal naar persoonlijke issues die al een leven lang aan een mens kleven. Een verandering van omstandigheden is dan niet meer voldoende. Als je een wezenlijke doorbraak wilt in de essentie van het dilemma, zodanig dat deze zich niet meer eindeloos in je leven zal herhalen, dan ben je toe aan een persoonlijke transformatie

Identiteit

De Kaders van het Zelf

Zelfbeeld

Wie jij bent voor jezelf, is gebaseerd op het beeld dat je van jezelf hebt, zoals dat alleen voor jou waarneembaar is vanuit een eerste persoonsperspectief. Jouw zelfbeeld toont zich in je emoties, gedachten en ‘zijn’. Jouw identiteit, daarentegen, is vooral het beeld dat je van jezelf laat zien aan anderen. Het is het product van een verzameling kenmerken waarmee jij je als individu onderscheidt van anderen. Deze kenmerken zijn over het algemeen extern waarneembaar, zoals bijvoorbeeld gender, ras, leeftijd, sociale klasse, werk, relaties en levensbeschouwing.

Intern – Extern

Hoewel zelfbeeld en identiteit overlappingen kennen, is het eerste voornamelijk intern, terwijl het tweede zich vooral toont in extern waarneembare kenmerken. Aan de ene kant is de externe identiteit een extrapolatie van het authentieke zelfbeeld, maar valt daar, aan de andere kant, tegelijkertijd niet volledig mee samen.

Hoewel mensen van nature streven naar een zo hoog mogelijke congruentie tussen het authentieke zelfbeeld en de uiterlijk waarneembare identiteit, is dit externe beeld altijd slechts gedeeltelijk authentiek. Dit komt doordat ieder mens zich onvermijdelijk moet conformeren aan de verschillende sociale structuren waarbinnen zijn leven zich afspeelt.

Identiteit Breuk

Sommige expressies van externe identiteit, zoals werk, relaties en levensbeschouwing, die als het product van een vrije keuze kunnen worden opgevat, kunnen worden herleid tot een of meerdere kernwaarden. Een discrepantie tussen de integriteit van deze kernwaarden en het authentieke zelfbeeld kan het begin van een identiteitscrisis inluiden.

In wat nu volgt, worden een aantal concrete voorbeelden van dergelijke identiteit-breuken besproken en worden suggesties aangedragen over hoe deze te voorkomen of te herstellen zijn

Carrière

Beroep, missie, eigen bedrijf

Identiteit en carrière

Eén van de meest prominente manieren waarop we onze identiteit kunnen tonen, is door wie we zijn binnen het gebied van werk, carrière en beroep. Dit is een domein waar je als mens doorgaans de grootste kans hebt om jezelf aan een breed publiek te tonen. Veel mensen halen dan ook veel voldoening uit hun werk, omdat ze daar vaak het grootste verschil kunnen maken, wat de kans op erkenning en externe waardering vergroot. Daarnaast is het werkveld ook een relatief ‘veilig’ domein om je identiteit in te etaleren. De relaties zijn niet familiair bepaald en daardoor in zekere zin inwisselbaar. In het werk kunnen we vaak meeliften op het resultaat van een groter geheel (zoals een bedrijf of instelling) en zijn de rechten en plichten duidelijk gedefinieerd. Bovendien levert werken inkomen op, waardoor de werkende mens bijdraagt aan het onderhoud van het gezin of zichzelf.

Gezien bovenstaande argumenten is het begrijpelijk dat een verlies aan identiteit in dit gebied verstrekkende gevolgen kan hebben. Wanneer je de mogelijkheid verliest om je binnen dit domein te etaleren, word je onherroepelijk geconfronteerd met de noodzaak om het antwoord op de vraag wie je denkt te zijn vanuit een breder maatschappelijk perspectief te herformuleren. Wie er niet in slaagt het fictieve beeld van de identiteit en de daarmee in tegenspraak zijnde realiteit te scheiden, zal veel moeite hebben deze breuk in identiteit te herstellen. Wat nodig is, is een buitenperspectief dat je helpt deze scheiding te bewerkstelligen, zodat jij sneller verder kunt in het ontdekken van nieuwe aspecten van jouw identiteit.”

Relatie(s)

Partner, gezin, vrienden

De perfecte familie

Een ander levensdomein dat bepalend is voor ons zelfbeeld en identiteit, is de kwaliteit van onze relaties. Relaties zijn grofweg in te delen in de relaties waar je voor gekozen hebt en de relaties die je door het lot toebedeeld zijn. Met enige ironie zou je kunnen beweren dat niemand de perfecte familie heeft gekregen, maar de staat van je vriendschappen en vakgenoten kun je, met enige flexibiliteit van geest, volledig aan jezelf toewijzen. Hoe het ook zij, relaties zijn cruciaal voor de vorming en continuering van het idee van wie je bent voor de buitenwereld en voor jezelf. Paradoxaal genoeg willen we met het etaleren van onze identiteit het signaal afgeven dat we uniek en welonderscheiden zijn van anderen, maar tegelijkertijd is deze uniciteit slechts kenbaar in het contrast en de bevestiging van dit contrast door anderen. Mensen nemen zich vaak voor zich minder aan te trekken van wat anderen van hen denken, wat op zich geen slecht idee is. Tegelijkertijd is iemand die denkt zichzelf totaal te kunnen handhaven zonder enige bevestiging (op basis van wat anderen van hem of haar denken) een illusie. Zonder de ander houd jij op te bestaan.

Angst voor de ander

In de huidige tijd zien we dat de steeds verdergaande individualisering van de maatschappij sterk in de hand gewerkt wordt door alle ‘oplossingen’ die er zijn om sociaal contact te vermijden. Veel mensen zijn meer bezig met hun vrienden te imponeren op social media dan de moeite te nemen iemand persoonlijk te benaderen. De angst voor sociaal contact en alle mogelijke gevolgen van dien worden op deze manier gemakkelijk vermeden. De stormachtige ontwikkelingen op het gebied van social media, dating apps en kunstmatige intelligentie maken ‘de ander’ steeds meer overbodig. Binnen een samenleving waarin niemand meer iemand voor zijn directe overleven nodig heeft – of om een project van enige importantie te verwezenlijken – zal het individu de weg van de minste weerstand kiezen en het contact met de ander vermijden of beperken tot triviaal tijdverdrijf. Het doorbreken van deze sociale breuken op het gebied van identiteit kan diepe wonden slaan. Het helen van deze wonden vraagt tijd, aandacht en een onbevooroordeeld perspectief

De perfecte partner

Op het gebied van relaties vormt de partnerrelatie een bijzondere buitencategorie. Het is de perfecte symbiose van familie en vrienden. Je partner heb je zelf gekozen (zoals bij vriendschappen), maar wordt tegelijkertijd familie op het moment dat je met hem of haar een gezin sticht. Wanneer een dergelijke relatie niet meer houdbaar blijkt, krijgt men vaak te maken met een identiteitscrisis van buitengewoon ingrijpende aard. Wie je bent als mens, voor jezelf, je ex-partner, je kinderen en vrienden, staat compleet op z’n kop. Daarnaast zie je in dergelijke gevallen ook heel vaak dat men zich jarenlang kan blijven afvragen hoe men zich klaarblijkelijk zo in de ander heeft kunnen vergissen. De belangrijkste heelmeester is tijd (zoals zo vaak). Tegelijkertijd kun je tijd besparen door het perspectief van een professionele buitenstaander te raadplegen.

Welzijn

Het wel zijn van de machine

Bitterballen

Alles in het leven kan van groot belang lijken, tot het moment dat er een spaak in het wiel van je welzijn wordt gestoken. En dan heb ik het niet over een gebrek aan bitterballen bij de borrel of een bedorven uitzicht op je vaste ‘onderwater-kruk’ in het Rotary-resort! Welzijn is een haast eufemistisch containerbegrip dat verwijst naar het algemeen ‘wel zijn’ van het functioneren van de ‘lichaamsmachine’. Zolang deze optimaal werkt, valt het welzijn van dit werk niet op. Maar iedereen weet dat zodra je een sneetje in je kleine teen hebt, je je realiseert hoeveel van je dagelijkse handelingen een dergelijk relatief futiel onderdeel van de machine betrokken is. Het behoeft dan ook geen verder betoog om te benadrukken dat deze voorbeelden in trivialiteit schril afsteken bij ‘ongemakken’ van een heel andere orde.

Vrije keuze of domme pech?

Ook op dit gebied bestaat er vaak een continuüm waarop ‘vrije keuze’ en ‘domme pech’ de dienst uitmaken. Tegelijkertijd blijft het verbazingwekkend hoeveel invloed een ‘normaal’ mens kan uitoefenen op zijn of haar welzijn. Gemak dient de mens, maar niet de machine. In analogie met het voorbeeld dat ik hierboven aanhaalde, waarin ‘het gemak’ van social media ons behoedt voor de ‘moeite’ om ons in te spannen voor het aangaan en onderhouden van gezonde levende relaties, zo kunnen velen onder ons met enig gemak de oorzaak van hun gebrek aan welzijn direct relateren aan hun verslaving aan gemak.

Grenzen

Het punt is echter dat een lichaam dat niet wel is, het individu ook niet meer in staat stelt zichzelf te profileren buiten de grenzen van dat welzijn. Hierdoor wordt de identiteit van het individu sterk beïnvloedt en kan er een discrepantie ontstaan tussen het authentieke zelfbeeld en de externe identiteit, wat kan leiden tot een identiteitscrisis